Σπάζοντας τους περιορισμούς: Ο αθλητισμός στα άτομα με αναπηρία
Πασίγνωστα είναι τα οφέλη του αθλητισμού σε όλους. Τα γυμναστήρια, τα γήπεδα είναι γεμάτα με κόσμο που στοχεύει σε καλύτερη ποιότητα ζωής, ενώ όλο και κάποιος ποδηλάτης τολμά να διαβεί τους αυτοκινητοκρατούμενους δρόμους.
Στα άτομα με αναπηρία όμως αποτελεί κάτι πολύ περισσότερο, πρόκειται για μια πνοή ζωής. Αν σκεφτούμε άτομα με αυτισμό, με σύνδρομο Down, με νοητική αναπηρία, αλλά και άλλα με κινητικά προβλήματα και προβλήματα όρασης θα διαπιστώσουμε περιορισμούς στη ζωή τους είτε λόγω δικής τους δυσκολίας είτε λόγω δυσκαμψίας της κοινωνίας να προσαρμοστεί στις ανάγκες τους. Ο προσαρμοσμένος αθλητισμός απευθύνεται σ’ εκείνους και αφορά σχεδιασμό ατομικών και ομαδικών προγραμμάτων με βάση τι δυνατότητα και όχι τι αδυναμία έχουν οι αθλητές.
Η σωματική υγεία και ευρωστία με την άσκηση των μυών και τη διατήρησή τους σε καλή κατάσταση είναι ένας από τους στόχους της ειδικής φυσικής αγωγής. Μέσα από την άσκηση αποβάλλονται οι τοξίνες που εμπεριέχουν το στρες και εκμαιεύεται η ενδορφίνη, η ορμόνη της ευχαρίστησης. Βελτιώνονται οι κινητικές ικανότητες των αθλητών με αναπηρία, οι οποίες τους είναι χρήσιμες και σε άλλες λειτουργίες. Για παράδειγμα, ένας αθλητής του στίβου αποκτά καλύτερο οπτικοκινητικό συντονισμό γενικότερα ή ένας αθλητής της σφαίρας μπορεί να σηκώσει περισσότερο βάρος από πριν. Εντάσσονται καλύτερα στην κοινωνία, επιτυγχάνοντας τη συμπερίληψη, κάτι που σημαίνει πως μπορούν να συμμετέχουν σε μεικτούς αγώνες με αθλητές τυπικής ανάπτυξης. Συνήθως πρόκειται για φιλικούς αγώνες ή αγώνες με κατηγορίες ΑμεΑ.
Αναπτύσσεται η προσωπικότητά τους, η οποία στα άτομα με νοητική υστέρηση συγκεκριμένα είναι αδόμητη και ρευστή. Εντάσσονται καλύτερα στο εκπαιδευτικό σύστημα, αφού συμμετέχουν σε ένα βασικό μάθημα, τον προσαρμοσμένο αθλητισμό. Διευκολύνεται η επαγγελματική τους κατάρτιση, γιατί έχοντας αναπτύξει τις ικανότητές τους είναι πιο εύκολο να εξασκήσουν ένα επάγγελμα, ανάλογα φυσικά και με το επίπεδο της αναπηρίας.
Το πιο σημαντικό είναι πως βελτιώνεται σημαντικά η ποιότητα ζωής των ατόμων με αναπηρία, καθώς βγαίνουν από την απομόνωση του σπιτιού τους και απολαμβάνουν καλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή, με πιο πολλή αυτοπεποίθηση. Παρατηρώντας στην περιοχή μας και όχι μόνο πως πολλοί ενήλικες με αναπηρία δεν έχουν κάποια ενασχόληση, το παραπάνω αποκτά ακόμη μεγαλύτερη αξία.
Οι προπονητές είναι εκπαιδευμένοι στα άτομα με αναπηρία και δημιουργούν φιλική ατμόσφαιρα, γιατί ξέρουν πως έτσι τους είναι πιο εύκολο να εκφραστούν. Αξιολογούν σωστά τον καθένα ώστε να βρουν ποιο άθλημα του ταιριάζει και του αρέσει. Αποδέχονται με σεβασμό όλους, ανεξάρτητα των ικανοτήτων τους και καταρτίζουν πρόγραμμα προσαρμοσμένο στον κάθε αθλητή, δίνοντας έμφαση στα δυνατά του σημεία αλλά εξασκώντας και τα αδύναμα. Κατά βάση ο προπονητής είναι υποστηρικτής του αθλητή σε πολλούς τομείς, για παράδειγμα αν ο αθλητής έχει μια κρίση άγχους, χρειάζεται πρώτα να αντιμετωπιστεί αυτή η κρίση και μετά να ξεκινήσει η προπόνηση.
Τα προπονητικά προγράμματα κατευθύνονται σε τρεις άξονες. Αρχικά, μπορεί κάποιος να αθληθεί για την προσωπική του καλή σωματική και ψυχολογική υγεία. Ωστόσο, αν θέλει μπορεί να συμμετάσχει σε αθλητικές διοργανώσεις τοπικού χαρακτήρα κι εκεί έγκειται ο δεύτερος άξονας. Για όσους θα ήθελαν κάτι περισσότερο και είναι εύκαιροι να καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια υπάρχει και ο τρίτος άξονας, που είναι η συμμετοχή σε πανελλήνιους αγώνες για πρωταθλητισμό. Τα οφέλη του αθλητισμού βέβαια τα αποκομίζει κάποιος ήδη από τον πρώτο άξονα.
Έχει μεγάλη σημασία η οικογένεια να προτρέψει το άτομο με αναπηρία στον αθλητισμό και να στηρίξει την επιλογή αυτή. Φαίνεται πως υπάρχουν τρία είδη γονέων: Αυτοί που γυμνάζονται και κινητοποιούν τα παιδιά τους στον αθλητισμό λόγω της δικής τους θετικής εμπειρίας. Υπάρχουν οι γονείς που δε γυμνάζονται αλλά γνωρίζουν τα οφέλη του αθλητισμού και προτρέπουν τα παιδιά τους να τα γευτούν. Τέλος, υπάρχουν αυτοί που δε γυμνάζονται και δεν κινητοποιούν ούτε τα παιδιά τους προς αυτό. Γι΄ αυτό είναι απαραίτητο να ενημερωθούν πρώτα οι γονείς πως τα παιδιά τους μπορούν να σπάσουν τους περιορισμούς της αναπηρίας τους με την άθληση και να γεμίσουν τα γήπεδα.
Βιβλιογραφία
- Bondar R.Z. et al (2020). The effects of physical activity or sport-based interventions on psychological factors in adults with intellectual disabilities: a systematic review. Journal of intellectual disability research, 64, 69-92
- Karakas G., Yaman C. (2014). The role of family in motivating the children with disabilities to do sport. Social and behavioral sciences, 152, 426-429
- Yazicioglu M.D. et al (2012). Influence of adapted sports on quality of life and life satisfaction in sport participants and non-sport participants with physical disabilities. Disability and health journal 5, 249-253
- Ζέρβας Γ.(2002). Ψυχολογία φυσικής αγωγής και αθλητισμού
Φωτογραφίες από RUN 4 FFWPU και Judita Tamošiūnaitė